Pan Profesor Mieczysław Rajmund Chorąży jest z wykształcenia lekarzem, naukowcem w dziedzinie biochemia i biologia molekularna nowotworów, społecznikiem wrażliwym i odważnym, twórczo działającym nadal, choć przejście w stan spoczynku zawodowego mogłoby stanowić o życiu inaczej. Wiara w naukę, jako drogę osiągania wiedzy oraz w moc więzi rodzinnych (międzyludzkich) są wyznacznikiem życia Profesora, Jego szlachetnego postępowania.
Jubilat urodził się 31 sierpnia 1925 roku w Janówce koło Białej Podlaskiej, w rodzinie osiadłej na Podlasiu w połowie XIX wieku. Naukę rozpoczętą w gimnazjum w Białej Podlaskiej kontynuował w Warszawie na tajnych kompletach podczas II Wojny Światowej. Równolegle w tym czasie zaangażował się w działalność konspiracyjną w Armii Krajowej, w końcu w walce w Powstaniu Warszawskim. Internowany, po upadku Powstania, przebywał w obozie jenieckim (numer jeniecki XIA 47 669). Temu okresowi swego młodzieńczego życia przypisuje istotne znaczenie dla swojej postawy w czasach powojennych.
Po powrocie z niewoli podjął studia medyczne w Akademii Medycznej w Warszawie, i realizował je z dobrymi, a nawet celującymi wynikami. Dyplom lekarza Pan Profesor odebrał w w czerwcu 1951 roku z rąk dziekana AM, prof. Marcina Kasprzaka. Rozmaite ówczesne nieprzyjazne i represyjne decyzje władz nie pozwalały na podjęcie pracy zawodowej w placówce wymarzonej przez młodego lekarza, choć miał wsparcie oraz znakomite rekomendacje i pomocne gesty wspaniałych naukowców, profesorów Łukaszczyka z Instytutu Onkologii w stolicy, czy Grzegorza Bagdasariana z Instytutu Gruźlicy w Warszawie. Kolegom z młodego pokolenia wyjaśnić należy, że owym czasie pracę należało podjąć w miejscu nakazanym, a nie upragnionym. Wreszcie Prof. Chorąży otrzymał zgodę na podjęcie pracy w cywilnej jednostce. Został zatrudniony w Gliwicach, w Państwowym Instytucie Rakowym, a dokładnie w Zakładzie Biopatologii Nowotworów, prowadzonym przez znakomitego naukowca prof. Kazimierza Duxa. Przez rok Jubilat pracował jako lekarz w pionie klinicznym, ale uczył się i poznawał inne działy wiedzy niezbędne w pracy Instytutu; radioterapię z nauką konstruowania aparatów radowych oraz pracę ambulatoryjną. Później prof. Kazimierz Dux zatrudnił Profesora na stanowisku asystenta w Zakładzie Biopatologii Nowotworów, przemianowanym wkrótce w Zakład Biologii Nowotworów. W trzy lata później prof. Dux przeniósł się do Instytutu Onkologii w Warszawie, a kierownictwo Zakładu przejął docent Henryk Godlewski. Rozpoczęły się w tle różnych ponurych zdarzeń politycznych plany rozwoju eksperymentalnej onkologii w oparciu o umiejętności pracowników Zakładu Biologii Nowotworów szkolonych w doskonałych badawczych ośrodkach zagranicznych. Z czasem możliwości stypendialne z trudem, ale zostały osiągnięte; prof. Chorąży mając stypendium Fundacji Rockefellera odbył staż w Visconsin University (1959-63). Kontakty z naukowcami i ośrodkami spoza Polski stały się częste, i przyniosły wymierne pozytywne rezultaty dla rozwoju kadry i Zakładu Biologii Nowotworów, którym Jubilat kierował od 1963 do 1995 roku. W okresie pobytu Profesora w Ameryce rozwijały się badania znaczenia i roli kwasów nukleinowych w kancerogenezie i patogenezie raka; ustąpiła tym zagadnieniom wcześniejsza problematyka badawcza nad hormonozależnością nowotworów. Rozmaite techniki histochemiczne wspierały badania eksperymentalne prowadzone w Zakładzie, badania ultrastruktury komórek, studia pobierania DNA przez komórki organizmów eukariotycznych, i wreszcie badania nad strukturą i organizacją sekwencji nukleotydowych DNA, które przeszły w badania nad strukturą i funkcja genów były realizowane w Zakładzie z całym rozmachem i determinacją przez Zespół Profesora i następne młode pokolenia rosnące i angażowane w Zakładzie. Profesor Chorąży za namową innego znakomitego śląskiego naukowca- prof. Jerzego Chmielowskiego- prowadził wykłady z biologii molekularnej na Wydziale Biologii UŚl; rozwijała się rzetelna współpraca pomiędzy Zakładem a absolwentami Uniwersytetu. Zwyczajnością stała się obecność pracowników Zakładu Biologii Nowotworów na wszelkich spotkaniach naukowych krajowych i zagranicznych. Niejako normą stawały się szkolenia i praca naukowców z Zakładu (także techników) na warunkach stypendialnych w wiodących placówkach badawczych Europy i Ameryki. W ocenie Pana Profesora ponad 25 osób pracujących w przeszłości w Zakładzie przezeń kierowanym pozostało lub do dziś pozostaje w laboratoriach w Niemczech, Francji, Szwajcarii, Włoszech, Kanadzie , USA. Wyposażenie Zakładu w aparaturę badawczą i pomiarową stawało się nowoczesne, stwarzając warunki do prowadzenia badań tak cennych jak w wiodących ośrodkach zagranicznych. Nie bez trudności w pokonywaniu przeszkód stawianych przez biurokrację Profesor zapraszał zagranicznych naukowców. Zorganizowane w Warszawie w 1961 międzynarodowe sympozjum biologii nowotworów (przez prof. Duxa i Mühlbocka) sprawiło wizyty wybitnych uczonych ze światowych laboratoriów i rozwinęło kontakty naukowe z polskimi badaczami w przyszłości. Częste naukowe kontakty, spotkania robocze tak w Zakładzie Jubilata, jak w światowych ośrodkach niejednokrotnie przeradzały się w serdeczne więzy między uczonymi; taką relacją jest choćby cenna przyjaźń Jubilata ze współodkrywcą wirusa HIV profesorem Robertem Gallo.
W latach 70. XX w. Profesor uczestniczył w poważnych planach rozbudowy Instytutu Onkologii w Gliwicach, w tym rozbudowy działu badawczego; łatwo nie było!
Rezultaty pracy badawczej, życia naukowego Jubilata są nie do przecenienia. Ponad 140 publikacji jest Jego autorstwa lub z Jego współudziałem. Profesor promował wielu doktorów, m. in. dr Jerzego Jurkę i obecnych profesorów: Jana Filipskiego, Zdzisława Krawczyka, Józefa Mendeckiego, Joannę Rzeszowską. Profesor Mieczysław Chorąży w ponad 60-letniej pracy naukowej prowadził badania nad izolowaniem metafazalnych chromosomów komórek białaczki, strukturą powtarzających sekwencji DNA, ekspresją wczesnych genów w regenerującej wątrobie, uszkodzeniami DNA i chromosomów ludzi eksponowanych na zanieczyszczenia środowiskowe.
Od roku 1971 jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, rzeczywistym od 1986, a członkiem Prezydium PAN od roku 1981. Profesor jest od roku 1995 czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Profesor od roku 1965 jest członkiem European Association for Cancer Research; pełnił tam zaszczytne funkcje: był członkiem Komitetu Wykonawczego (1982-85) oraz sprawował funkcję wiceprezesa w czterech kolejnych latach. Od roku 1976 jest członkiem American Association for Cancer Research. Można powiedzieć, że rzeczą naturalną jest przynależność Profesora do Polskiego Towarzystwa Onkologicznego (przezes Twarzystwa w latach 1974-78), Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. Pan Profesor jest związany z Polskim Towarzystwem Biochemicznym od 1958 roku, czyli od początku istnienia naszej organizacji. Przewodniczył Oddziałowi Śląskiemu w latach 1965-67, pracował w zespołach redakcyjnych czasopism Towarzystwa - Postępy Biochemii i Acta Biochimica Polonica.
Twórczość naukowa, aktywność badawcza, szeroka i skuteczna działalność patriotyczna oraz społeczna, obecność w życiu miasta i Regionu była znakomicie doceniona zarówno przez najwyższe władze państwowe, naczelne naukowe jak i towarzystwa czy organizacje lokalne. Jubilat był dwukrotnie odznaczony w 1944 r. Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami; Krzyżem Kawalerskim OOP w 1976, a Krzyżem Oficerskim OOP w 1987 r., Warszawskim Krzyżem Powstańczym w 1997 r., Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą OOP w 2002 r. Pan Profesor był laureatem Nagrody Polskiego Towarzystwa Biochemicznego im. Bolesława Skarżyńskiego w roku 1984. W roku 1996 otrzymał Medal im. Leona Marchlewskiego przyznawany przez Komitet Biochemii i Biofizyki PAN, a w 1983 otrzymał Nagrodę The Alfred Jurzykowski Foudation. Jubilat był wielokroć wyróżniany przez PAN i Ministerstwo Zdrowia. W roku 1998 Polskie Towarzystwo Biochemiczne nadało Jubilatowi godność Członka Honorowego. Uczelnie medyczne w Łodzi i Białymstoku wyróżniły Profesora doktoratem Honoris Causa.
Sam Jubilat przyznaje, że ludzie spotykani w Jego życiu sprawili, że jest zainteresowany nauką, wiedzą i drugim człowiekiem. Twierdzi, że to otaczający ludzie nauczyli Go patrzeć refleksyjnie na życie i sprawy, twórczo, twardo, ale jakże życzliwie. Profesor uważa, że miał szczęście i przywilej spotykać ludzi serdecznych i prawych, dzięki którym mógł czerpać z nich samo dobro. Istotnie, Profesor Mieczysław Chorąży jest niewątpliwie Wzorcem obywatelskiego zaangażowania i Autorytetem naukowym i moralnym. Jest symbolem Gliwic. Jest postrzegany jako aktywista, społecznik angażującym się z pasją w sprawy tego miasta.
W marcu bieżącym roku Kapituła 18. edycji plebiscytu „Nowin Gliwickich” uhonorowała Profesora tytułem Człowieka Ziemi Gliwickiej 2014 za wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie biologii i biochemii nowotworów, propagowanie profilaktyki przeciwnowotworowej oraz zainicjowanie i prowadzenie gliwickiej Wszechnicy Polskiej Akademii Umiejętności. To ostatnie dzieło o walorach edukacyjnych i poznawczych zostało stworzone przez Profesora dla społeczności Gliwic. Cóż więcej dodać?
Ad multos annos, Panie Profesorze!.
