Dwunastego grudnia 2019 r., w dniu 89 urodzin, zmarł nagle prof. dr hab. n. med. Leon Żelewski.
Prof. Żelewski był absolwentem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG), który ukończył w 1954 r. Już jako student został zatrudniony na etacie zastępcy asystenta w Zakładzie Chemii Fizjologicznej Wydziału Lekarskiego AMG, kierowanym przez prof. Włodzimierza Mozołowskiego. Podczas swojej 47-letniej pracy w naszej Uczelni przeszedł kolejno wszystkie szczeble kariery akademickiej – od zastępcy asystenta, asystenta, adiunkta, docenta, profesora nadzwyczajnego (1973 r.) aż do profesora zwyczajnego (1989 r.).
Bardzo ważny dla rozwoju naukowego profesora Żelewskiego był roczny staż naukowy w laboratorium prof. C. A. Villee’a w bostońskim Harvard University, który odbył dzięki uzyskanemu stypendium - Fogarty International - NIH (Fogarty International - National Institutes of Health).
W 1967 r. objął funkcję kierownika Katedry i Zakładu Biochemii Farmaceutycznej Wydziału Farmaceutycznego AMG.
Profesor Leon Żelewski był promotorem ośmiu przewodów doktorskich, sprawował opiekę nad habilitacjami, recenzował wiele rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Pod Jego kierunkiem powstały liczne prace magisterskie. Organizował i prowadził szkolenie dla magistrów farmacji przygotowujących się do egzaminów specjalizacyjnych oraz dla nauczycieli szkół średnich z zakresu biochemii i biologii molekularnej w ramach kursów organizowanych przez kuratorium.
Był również wieloletnim opiekunem studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego. Przez trzy lata pełnił funkcję dyrektora Instytutu Biologii Medycznej AMG.
Profesor był członkiem komitetów: Biochemii i Biofizyki PAN (1978-1981, 1984-1989), Patofizjologii Klinicznej PAN (1985-1987), Chemii Analitycznej PAN (1985-1987) i Nauk Fizjologicznych PAN (1992-1994). Zasiadał w Radzie Konsultacyjnej Bioinżynierii (1981-1985). W 1965 r. został członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.
W latach 1973-1999 był członkiem Rady Redakcyjnej "Acta Biochimica Polonica", a od 1985 do 1992 r. jej przewodniczącym. W latach 1966-1968 i 1972-1978 przewodniczył gdańskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Biochemicznego.
Prof. Leon Żelewski był znany w międzynarodowym środowisku naukowym ze swoich osiągnięć w badaniach nad regulacją syntezy hormonów steroidowych w łożysku ludzkim. Tematyka zapoczątkowana przez zespół stworzony przez Profesora stanowiła wdzięczny teren prac badawczych Jego wychowanków i nadal pozostaje polem twórczych poszukiwań. Unikalny charakter badań i szczególna dla łożyska rola przemian hormonów steroidowych, nadawały im rangę ważności z punktu widzenia fizjologii, a ich wysoki poziom zapewnił trwałe miejsce w nauce. Prace Profesora i Jego zespołu były publikowane w periodykach zagranicznych o wysokim standardzie naukowym i powszechnie cytowane w piśmiennictwie światowym.
Działalność naukowa Profesora spotkała się z uznaniem środowiska naukowego i została wyróżniona licznymi nagrodami. Otrzymał prestiżowe nagrody sekretarza Polskiej Akademii Nauk (1973, 1980, 1989 r.), nagrody ministra zdrowia (1963, 1977, 1980, 1987 r.) oraz wielokrotnie nagrody rektora AMG. Profesor był znakomitym dydaktykiem. Jego wykłady cieszyły się dużą popularnością, zarówno wśród studentów Wydziału Farmaceutycznego, jak i Wydziału Lekarskiego AMG (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny - GUMed). Był współautorem wielokrotnie wydawanego i modyfikowanego skryptu dla studentów, charakteryzującego się przystępnością przedstawienia złożonych zagadnień z zakresu biochemii. Dużym sukcesem Profesora było wychowanie wielu uczniów, których nauczył umiejętności wyboru właściwych metod do rozwiązywania określonych problemów, rzetelnego podejścia do pracy naukowej oraz mobilizował do intensywnej pracy badawczej.
Profesor został odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP (1974 r.) oraz Medalem Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku (1990 r.).
Po przejściu na emeryturę profesor Leon Żelewski nadal interesował się życiem i działalnością naukową w obu Katedrach Biochemii GUMed. Był człowiekiem o szerokiej wiedzy, krytycznym sposobie myślenia, umiejącym wnikliwie analizować przedstawski)iane wyniki badań naukowych. Z Jego umiejętności często korzystali młodzi pracownicy naukowi, z którymi chętnie i życzliwie dzielił się swoim bogatym doświadczeniem. Cechą szczególnie cenną u Profesora była Jego ogromna prawość i uczciwość w każdej dziedzinie działalności, przy jednoczesnej wielkiej osobistej skromności.
Prof. Leon Żelewski był ważną osobą w naszym kręgu naukowym i pozostanie w naszej pamięci jako osoba ciepła i miła. Jesteśmy bardzo wdzięczni, że mieliśmy szczęście Go poznać i z Nim współpracować przez wiele lat.
Przyjaciele i współpracownicy
obu Katedr Biochemii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
(przyg. prof. Julian Świerczyński)
